Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej / Paweł Nikodem (Golec J., Bojda S.)

1. ledna 1993, 01:15
NIKODEM Paweł (1878-1954)
pastor, publicysta, działacz społ., więzień obozów koncentracyjnych. Urodził się 10. marca w Gródku pod Jabłonkowem jako syn Pawła, zagrodnika i Anny z Byrtków.

Ukończył Szkołę ludową w Jabłonkowie, a po kilkuletniej przerrwie rozpoczął naukę W gimnazjum cieszyńskim, gdzie należal do tajnego stowaszystenia „Jedność". Egzamin dojrzałości złożył w 1901 r., po czym odbył jednoroczną służbę wojskową na Morawach. W latach 1902-1906 studiował prąwo i teologię na uniwersytecie w Wiedniu.

 

Po otrzymaniu licencjatu z prawa i złożeniu pierwszego egzaminu teologicznego wyjechał do Lipska, gdzie złożył egzamin II stopnia teologii ewangelickiej i w tymże roku został powołany na wikarego w Ustroniu. W 1909 r. wybrano go w tej samej parafii na proboszcza, którym pozostał, z przerwą na czas II wojny światowej, aż do śmierci. Jako proboszcz starał się zwalczać wpływy bogatych Niemców i „Slązakowców" na terenie całego Śląska Cieszyńskiego.

 

Był też współautorem znanego Memorandum pastorów śląskich do ewangelickiej naczelnej rady kościelnej w Wiedniu (1910), zawierającego protest przeciw germanizacji ludności polska i wyznania ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim. Brał udział w akcjach wyborczych do parlamentu austriackiego i Sejmu Śląskiego w Opawie. W czasie I wojny światowej opiekował się uchodźcami z terenów objętych działaniami wojennymi. W niepodległej Polsce był współzałożycielem Stowarzyszenia Księży Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce i jego długoletnim przewodniczącym. Z jego inicjatywy odbył się w Ustroniu 26-27 lipca 1924 r. założycielski zjazd Związku Polskiego Towarzystwa Zborów Ewangelickich. W 1926 r. przyczynił się do ponownego powstania wzajemnej pomocy zborowej w ramach Bratniej Pomocy im. Gustawa Adolfa i w tymże roku wybranym został jej prezesem. W tym samym roku z jego inicjatywy powstał w Ustroniu Spółdzielczy Bank Ewangelicki. W latach 1927-28 stał na czele zarządu Tow. Pol. Młodzieży Ewang. W 1928 r. zbudował Dom Młodzieży „Prażakówka" w Ustroniu, Zakład Emerytalny dla pastorów w Wiśle i Dom Sierot w Ustroniu. W latach 1919-1932 był członkiem zespołu redakcyjnego czasopisma „Poseł Ewangelicki", a w latach 1933-1937 jego wydawcą i okresowo redaktorem. Publikował liczne artykuły, przemówienia i kazania. W latach 1919-1939 na probostwie ustrońskim mieściła się redakcja „Kalendarza Ewangelickiego", z którą współpracował.

 

W okresie międzywojennym był także przewodniczącym Wydziału Synodalnego. Dnia 19. maja 1937 r. wybrany został na dożywotniego seniora diecezji śląskiej Kościoła Ewang.-Augsb. Po wybuchu II wojny światowej pozbawiono go praw duszpasterskich, a w kwietniu 1940 r. aresztowano za działalność w ruchu oporu. Przebywał w obozach koncentracyjnych w Dachau i Gusen do sierpnia 1942 r. Po wyzwoleniu objął (11 maja 1945 roku) ponownie urząd proboszcza i seniora w Ustroniu, poświęcając się odbudowie zniszczonych świątyń, zakładów opieki kościelnej w Dzięgielowie oraz pracy charytatywnej. Organizował na nowo ruch stowarzyszeniowy. Zajmował się też ogrodnictwem i sadownictwem. Zmarł 19 stycznia.